Μια άλλη πλευρά του καθρέφτη
To 1910 ένας Γερμανός αρχαιολόγος αποφάνθηκε ότι η υπέροχη μπρούτζινη κεφαλή που βρέθηκε σε ανασκαφή έξω από την πόλη Ife της Νιγηρίας ήταν τέτοιας δεξιοτεχνίας που δεν θα μπορούσε να έχει κατασκευαστεί από ντόπιους τεχνίτες. Έτσι την απόδωσε σε «Έλληνες της Ατλαντίδας».
Με αφορμή την κωμικοτραγική αποικιοκρατική αυτή αυθαιρεσία, η Νιγηριανή καλλιτέχνης Toyin Ojih Odutola φτιάχνει τη δική της αυθαίρετη και φανταστική μυθολογία, βασισμένη στην ανακάλυψη, στην Νιγηρία, βράχων με ιδιαίτερες τοποθετήσεις, που υποδηλώνουν την ύπαρξη κάποιου άγνωστου αρχαίου πολιτισμού. Η μυθολογία αυτή ξεδιπλώνεται στην «καμπύλη» του The Curve μέσα από μια σειρά ασπρόμαυρων σχεδίων --παστέλ, κάρβουνο και κιμωλία σε μαύρους καμβάδες-- και την υποβλητική μουσική του εννοιολογικού συνθέτη Peter Adjaye.
Η έκθεση με τον επεξηγηματικότατο τίτλο A Countervailing Theory (Μια αντισταθμιστική θεωρία) θα μπορούσε να είναι ένα φουτουριστικό graphic novel. Οι πίνακες άλλοτε μοιάζουν με καρέ video clip, άλλοτε με κάδρα εθνογραφικής εικονοποιίας. Η υφή του μολυβιού που αφήνουν το κάρβουνο και η κιμωλία παραπέμπει στη γραφή ενώ οι σκιές και οι χαρακτηριστικές γυαλάδες γεφυρώνουν τη δουλειά της Odutola με παραδοσιακές αφρικανικές τεχνικές χαρακτικής και ξυλόγλυπτου. Ταυτόχρονα, η γενικότερη ψευδαίσθηση αρνητικού φωτογραφίας που δημιουργεί το ασπρόμαυρο υποδηλώνει εξαρχής τη φύση της μυθοπλασίας που είναι επινοημένη και ανεπτυγμένη ως αντίστροφο είδωλο της πραγματικότητας.
Ο κόσμος της Odutola είναι ένας κόσμος μαύρης γυναικείας κυριαρχίας, σεξουαλικής απελευθέρωσης, τεχνολογικής εξέλιξης αλλά και εγγύτητας στη φύση. Η βία ενυπάρχει μεν, αντεστραμμένη επίσης, αλλά δεν είναι αδιέξοδη. Δεν πρόκειται για ουτοπία αλλά για ένα «αρνητικό» τρεχόντων εξουσιαστικών συστημάτων, τοποθετημένο σε συμπληρωματικό χωροχρόνο. Αν και τα κοινωνικά ζητήματα παραμένουν ίδια η αφήγηση οδηγεί τελικά σε μια λυτρωτική συμφιλίωση συμβολικών δίπολων: λευκής και μαύρης φυλής, αντρών και γυναικών, τεχνολογίας και βιολογίας.
Πραγματική ουτοπία, μας υποδεικνύει η Odutola, δεν είναι η αντιστροφή των δυνάμεων αλλά η αρμονική τους συνύπαρξη. Ή όπως το θέτει η Zadie Smith στο κείμενο της έκθεσης:
«Η τελική και ολοκληρωτική εξάλειψη κάθε μανιχαϊστικής λογικής εξουσιαστή/εξουσιαζόμενου και η αναγνώριση των δικαιωμάτων κάθε πλάσματος. Αυτό είναι από-αποικιοποίηση.»