The holy bachelorette in the wedding cave, EVER
Engish
Short genealogy of Adonis Volanakis’work
Full of notions and symbolisms and totally connected with the woman condition, a dress- uniform, an armor or a trap, a medium of disguise or transvestism, the wedding dress has a central role in Adonis Volanakis’ work of the ten last years and has been used in many ways through different concepts and deconstructions.
It has been assumed eaten and burnt, has been presented inside out, cut or torn and now, in Holy Bachelorette in the wedding cave installation, it is remade by other wedding dresses’ pieces in a glorious symbolic formation reminding of Shelley’s myth.
In artist’s previous works we find it as an object of beauty and purity, declaring the passage from the young virgin to woman – as in 2003’ s theatrical performance I am LI-eaVING, he directed for the Royal Opera House in Covent Garden’s Linbury Stage.
It is cut, mangled and eaten as a symbol of submission to the social conversions, revealing woman as the victim of a cannibal society in 2006’s Solomon ate my brain and IronMaiden presented in the Transleat me” exhibition.
It is allusively burnt as the Medea’s present -killing weapon to Glauce, but also dresses man figures in an alternative stifling transvesting role distribution in 2009’s performance Glauce‘s Dress Rehearsal in Delphi Center, while in his work Remove before sex presented in Rooms 2011 exhibition, purity and virginity, the wedding dress’ main religion qualities, are humorously deconstructed.
All these works, among others, have left their powerful mark in Bachelorette. As it is clear in some of his previous works –e.g. in Woyzeck’s plan or in his Hamlet’s realisation in London- space is another element with a catalytic importance in his work.
Volanakis, in fact, creates performative spaces. The audience is invited to participate energetically in them while this participation finally becomes the actual artistic action.
In the tactual installation he made for the yelpdance.co group in Bios, visitors were entering barefoot in seven different places –seven seems like a magical number for several of his works- phenomenally alike, but having a different feeling in their contact with the floor.
In Immersive theatre’s Hamlet, on Wimbledon Theater of London and in 14MERA ‘s performance 24/7 action is moving in space so as that the audience has to walk to follow it, to finally «reach» it.
Same way in Holy Bachelorette in the wedding cave, the visitor is invited to enter through ripped wedding dresses in the cave, in an almost poetical movement, kind of an ostensible breaking in –cave/woman body, ripped wedding clothes/hymen. Eventually, it is nothing but a call for a re-creative participatory process through the loom, used by the visitors, and the listening of the interviews which materialise and in the same time deconstruct the Penelope myth. Meanwhile, the sign of the reversed wedding dresses’ piles reminds the irreversibility of the lost virginity, but also the face of the unfamiliar, the untouchable – the same and the other in an organic succession.The visitor’s active participation states what Volanakis often refers to as the fundamental element of his work, the hospitality.
The visitor’s active participation states what Volanakis often refers to as the fundamental element of his work, the hospitality. In fact, he prefers to be called host rather than a creator of his installations/projects. Hospitality according to the artist should be participatory.
A good host should invite a stranger to feel like home by contributing to domestic activities. In Ithaca project, seven American and seven Greek poets are meeting at the Homeric destination for a literature workshop in which local people and visitors are also invited to join in. In this project, the significance of approaching the stranger is especially important. It is all about the gesture of a cultural exchange, the invitation for being hosted in the offered artistic space, the stranger’s “transformation” to a friend.
Alongside there is a research in the practice of meeting/ cooperation, met also in his Blind Date projects, where meetings/ cooperations took place between artists and poets, philosophers etc. (blinddate12.blogspot.com) as well as in projects aiming to activate public spaces with/ for communities that took place in Patra and Heraclio and also Mytilini through the Memorandum exhibition.
This practice is appearing also in the Bachelorette installation with the unique interviews of women by other unknown to them women from two different cities of the world, Athens and New York. Those two cities are especially important to the artist as he is sharing currently his life between them, moving all the time as a contemporary nomad. The interviews are becoming a platform for discussion over woman issues beyond borders, approaching neo-feminism problematics, a research space that the artist investigates through the whole of his work.
Through all these elements the Bachelorette performative space turns out to be a kind of Volanakis’ artistic problematics’ tank. The whole installation seems to stretch over his artistic universe turning finally back to the artist himself featuring as a ceremony master-host of a platonic wedding cave, where chaining redefinitions of his symbols and practices are taking place.
Volanakis’ Penelope is not stripped bare by her bachelors like the bride-machine in Duchamp’s Large Glass. Instead she weaves –through visitors’ participation- in her own loom, her own traditional manual machine, a cloth made by memory, multi-culture and collectivity.
The loom, a primitive manual work engine, consists here a creative power, weaving the new through the old, the new wedding dress through threads-pieces of old ones, the new meanings through the old ones, the new narrative consisting of old ones or of narratives that haven’t been told yet since the work doesn’t stop here, questions keep coming up, women keep getting married, being depressed and reacting, new wedding dresses keep being made, being put on and off inside out and left within closets, wedding dress hiring shops, old chests, second hand stores, eaten by moth, being destroyed, remade and re-worn in an endless process of a social, biological, financial, religious, ceremonial, artistic or not, but surely human, activity, of a “definitely unfinished” project, as Duchamp was calling his Bride, a total work of infinite creation, connecting previous and following works of the artist, a Deleuzian Rhizome-like work, a loom of meanings-threads from the past and the future.
If the inexplicable even at the end of Duchamp’s bride’s obscure title (The bride stripped by her bachelors, even –meme in the French title) leaves an almost undetectable opening of meaning for the –according to Barthes maybe deliberate- art’s inconceivable quality, it could be said that Volanakis’ virgin bachelorette leaves likewise a significance’s crack to a two-direction poetical and full of possibilities artistic time, ever.
London 2015
Ελληνικα
Απόπειρα σύντομης γενεαλογίας του έργου του Αντώνη Βολανάκη
Αντικείμενο βεβαρυμένο από έννοιες και συμβολισμούς, άρρηκτα συνδεδεμένο με τη γυναικεία κατάσταση, ρούχο-στολή, πανοπλία, παγίδα, μέσον μεταμφίεσης ή παρενδυσίας, το νυφικό παίζει κεντρικό ρόλο στη δουλειά του Αντώνη Βολανάκη τα δέκα τελευταία χρόνια κι έχει χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως στα έργα του μέσω διαφορετικών νοηματοδοτήσεων και αποδομήσεων.
Έχει υπονοηθεί το φάγωμά του και η καύση του, έχει αναστραφεί, κοπεί, σκιστεί κι εδώ πλέον, στην εγκατάσταση Holy Bachelorette in the wedding cave, ανασυντίθεται από κομμάτια άλλων νυφικών σε ένα Σελλεϊκό μεγαλειώδες ενδυματολογικό συμβολικό μόρφωμα.
Πιο συγκεκριμένα σε παλιότερες δουλειές του το βρίσκουμε ως αντικείμενο ομορφιάς και ανάδειξης αγνότητας να αντιπροσωπεύει το πέρασμα από τη νεαρή παρθένα στη γυναίκα – στην παράσταση I am LI-eaVING που σκηνοθέτησε στο Royal Opera House στο Linbury Stage του Covent Garden το 2003. Κόβεται, κατακρεουργείται και τρώγεται ως σύμβολο υποταγής στις κοινωνικές συμβάσεις, υποδεικνύοντας τη γυναίκα θήραμα απέναντι σε μια ανθρωποφαγική, ως προς αυτήν, κοινωνία στα έργα Solomon ate mybrain και Iron Maiden που παρουσιάστηκαν στην έκθεση Transleat me του 2006.
Υπαινικτικά αναφλέγεται ως δώρο-φονικό όπλο της Μήδειας στη Γλαύκη αλλά και ντύνει ανδρικές μορφές σε μια αποπνικτική παρενδυτική εναλλακτική ανάθεση ρόλων στην εγκατάστασή/ βίντεο περφόρμανς Glauce‘s Dress Rehearsal του 2009 στο Κέντρο Δελφών, ενώ στο έργο Remove before sex, που παρουσιάστηκε στην έκθεση ROOMS το 2011, η αγνότητα και η παρθενία που αντιπροσωπεύει ως στολή της θρησκευτικής τελετής του γάμου αποδομούνται χιουμοριστικά.
Όλα αυτά τα έργα — μεταξύ άλλων — έχουν ισχυρό αποτύπωμα στην Bachelorette.
Όπως είναι εμφανές σε παλαιότερες δουλειές του- π.χ. στο σχέδιο για τον Βόυτσεκ και στη σκηνοθεσία του Άμλετ στο Λονδίνο -ο χώρος είναι ένα άλλο στοιχείο με καταλυτική σημασία στη δουλειά του καλλιτέχνη. Ο Βολανάκης δημιουργεί πρωταρχικά χώρους επιτέλεσης. Ο θεατής εισέρχεται μέσα σε αυτούς καλεσμένος να συμμετάσχει ενεργά και η συμμετοχή του γίνεται τελικά η ουσιαστική καλλιτεχνική δράση. Στην απτική εγκατάστασή που στήθηκε στο Bios για την ομάδα yelpdance.co, οι θεατές εισέρχονται ξυπόλυτοι σε επτά διαφορετικούς χώρους- το επτά λειτουργεί ως μαγικός αριθμός για τον καλλιτέχνη και το συναντάμε και σε άλλες του δουλειές- με ενιαία όψη, αλλά διαφορετική αίσθηση κατά την επαφή των ποδιών με το δάπεδο. Στον Άμλετ με το immersivetheater στο Wimbledon Theater του Λονδίνου και στην performance 24/7 της ομάδας χορού 14ΜΕΡΑ οι δράσεις αναδιαρθρώνονται μέσα στο χώρο και μετακινούνται έτσι ώστε ο θεατής να χρειάζεται να περπατήσει, να τις ακολουθήσει, για να τις «φτάσει».
Έτσι και στο Holy Bachelorette in thewedding cave ο θεατής προσκαλείται να εισέλθει από τα σχισμένα νυφικά υφάσματα στη σπηλιά, σε μια σχεδόν ποιητική κίνηση, σε ένα είδος φαινομενικής παραβίασης —σπηλιά-γυναικείο σώμα, σκισμένα νυφικά υφάσματα-υμένας– που τελικά όμως είναι κάλεσμα προς μια αναδημιουργική συμμετοχική διαδικασία μέσα από τον αργαλειό στον οποίο υφαίνουν οι θεατές, το άκουσμα των συνεντεύξεων— αφηγήσεων των γυναικών που υλοποιούν/ενσαρκώνουν αλλά ταυτόχρονα αποδομούν το μύθο της Πηνελόπης και το κοίταγμα των στύλων από τα αντεστραμμένα νυφικά, υπόμνηση του μη αναστρέψιμου της χαμένης παρθενίας αλλά και του ανοίκειου, του απαράβατου — το αυτό και το άλλο σε μια οργανική διαδοχή.
Η ενεργή συμμετοχικότητα του θεατή επισφραγίζει αυτό που συχνά ο Βολανάκης θέτει ως πυρήνα της δουλειάς του, τη φιλοξενία. Ο ίδιος εξάλλου προτιμά να αποκαλείται οικοδεσπότης παρά δημιουργός των εγκαταστάσεων/ πρότζεκτ του. Η φιλοξενία σύμφωνα με τον καλλιτέχνη οφείλει να είναι συμμετοχική. Ο καλός οικοδεσπότης προσκαλεί τον ξένο να νοιώσει «σαν το σπίτι του», να γίνει μέτοχος των οικιακών δραστηριοτήτων. Στο πρότζεκτ Ιθάκη,όπου εφτά Αμερικάνοι και εφτά Έλληνες ποιητές συναντιούνται στον ομηρικό προορισμό για ένα λογοτεχνικό workshop στο οποίο καλούνται να εμπλακούν τόσο οι κάτοικοι του νησιού, όσο και οι επισκέπτες, τονίζεται ιδιαίτερα η σημασία της προσέγγισης του ξένου, της χειρονομίας της πολιτισμικής ανταλλαγής, της πρόσκλησης να φιλοξενηθεί στον προσφερόμενο καλλιτεχνικό τόπο. Να γίνει από ξένος, φίλος.
Παράλληλα ανιχνεύεται η έννοια της συνάντησης/ συνεργασίας, της πρακτικής του blind date που συναντιέται τόσο στα ομώνυμα παλαιότερα πρότζεκτ του καλλιτέχνη όπου πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις/ συνεργασίες εικαστικών με ποιητές και φιλοσόφους, βλ. blinddate12.blogspot.com. όσο και σε πρότζεκτ ευαισθητοποίησης/ ενεργοποίησης του δημοσίου χώρου, με και για κοινότητες που πραγματοποίησε στην Πάτρα και το Ηράκλειο αλλά και στη Μυτιλήνη στα πλαίσια της έκθεσης Υπόμνημα. Η πρακτική αυτή εμφανίζεται και στην εγκατάσταση της bachelorette, στις ιδιότυπες συνεντεύξεις γυναικών σε άγνωστές τους γυναίκες από δύο διαφορετικές πόλεις του κόσμου, Αθήνα και Νέα Υόρκη, πόλεις σημαντικές για τον δημιουργό αφού ανάμεσα τους μοιράζει το χρόνο του αυτή τη στιγμή κινούμενος διαρκώς ανά τον κόσμο ως σύγχρονος νομάς. Οι συνεντεύξεις αυτές γίνονται πλατφόρμα ανάδειξης γυναικείων ζητημάτων χωρίς σύνορα που άπτονται προβληματικές νεο-φεμινιστικής φύσεως. Πρόκειται για έναν χώρο έρευνας και προβληματισμού στον οποίο έχει εμπλακεί ο καλλιτέχνης σε όλο το φάσμα της δουλειάς του.
Μέσα απ’ όλα αυτά ο επιτελεστικός τόπος της Bachelorette αναδύεται ως μια ανοιχτή δεξαμενή καλλιτεχνικών προβληματισμών που μέχρι τώρα έχουν απασχολήσει το δημιουργό. Η όλη εγκατάσταση εντέλει μοιάζει να διακλαδώνεται στον καλλιτεχνικό του χωροχρόνο, επιστρέφοντας πίσω στον ίδιο τον καλλιτέχνη – τελετάρχη- οικοδεσπότη σε μια πλατωνική νυφική σπηλιά αλυσιδωτών επανασημασιοδοτήσεων των συμβόλων και πρακτικών που επανέρχονται στα έργα του.
Η Πηνελόπη του Βολανάκη δε γδύνεται από τους μνηστήρες της όπως η νύφη-μηχανή του Duchamp, αντιθέτως υφαίνει -μέσω της συμμετοχής των θεατών- στο δικό της αργαλειό, στη δική της παραδοσιακή χειροκίνητη μηχανή ένα ρούχο μνήμης, πολυπολιτισμικότητας και συλλογικότητας.
Ο αργαλειός, ένας πρωτόγονος χειρωνακτικός κινητήρας, αποτελεί εδώ μια δημιουργική δύναμη που υφαίνει το νέο μέσα από το παλιό, το νέο νυφικό μέσα από νήματα- κομμάτια παλαιών, τη νέα νοηματοδότηση μέσα από τις παλαιότερες, τη νέα ιστορία που αποτελείται από παλιές ή από ιστορίες που ακόμα δεν έχουν ειπωθεί αφού το έργο δε σταματά, οι ερωτήσεις συνεχίζουν να παράγονται, οι γυναίκες συνεχίζουν να παντρεύονται και να καταπιέζονται και να αντιδρούν, νέα νυφικά να υφαίνονται, να φοριούνται και να βγαίνουν το μέσα έξω και να αφήνονται μέσα σε ντουλάπια, καταστήματα ενοικίασης νυφικών, σεντούκια, αποθήκες μεταχειρισμένων, να τρώγονται από το σκόρο, να καταστρέφονται, να μεταποιούνται ή να ξαναφοριούνται σε μια αέναη διαδικασία κοινωνικής, βιολογικής, οικονομικής, θρησκευτικής, τελετουργικής, καλλιτεχνικής ή μη, αλλά σίγουρα ανθρώπινης δραστηριότητας, ενός «οριστικά ατελείωτου» όπως αποκαλούσε ο Duchamp τη δική του νύφη, πρότζεκτ- ενός συνολικού έργου αέναης δημιουργίας, θα μπορούσαμε να πούμε, που ενώνει προηγούμενες και επόμενες δουλειές του καλλιτέχνη, ενός έργου-Ντελεζικού ριζώματος-αργαλειού νοημάτων-νημάτων παρελθόντος και μέλλοντος.
Αν στη νύφη του Duchamp με το ανεξήγητο even (The bride stripped by her bachelors, even -meme στον πρωτότυπο τίτλο) στο τέλος του τίτλου αφήνει ένα αδιόρατο παράθυρο στο, ενδεχομένως και Μπαρτικά εσκεμμένα, ποιητικό ακατάληπτο της τέχνης*, η παρθένα bachelorette του Βολανάκη θα μπορούσαμε ίσως να πούμε ότι αφήνει το νοηματικό της παράθυρό ανοιχτό σε έναν αμφίδρομο ποιητικό και γεμάτο ενδεχόμενα καλλιτεχνικό χρόνο, ever.
Λονδίνο 2015
* Αυτό το αντι-νόημα με ενδιέφερε πολύ από ποιητική άποψη, από την άποψη της φράσηςλέει συγκεκριμένα ο Duchamp στον Cabanne στις συζητήσεις τους. Cabanne, P(1976), Ο μηχανικός του χαμένου χρόνου. Συζητήσεις με τον Marcel Duchamp, ΑΓΡΑΣ, σελ. 71-72