Το βιβλίο των αλλαγών
Οι Αργοναύτες είναι ένα ερωτικό γράμμα. Μια εκτενής απεύθυνση-δοκίμιο που αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στον ναρκισσισμό ενός memoir και στο αγχώδες πάθος μιας εξομολόγησης προς το αντικείμενο του πόθου.
«Tο υποκείμενο που προφέρει τις λέξεις “σ’αγαπώ”», λέει ο Μπαρτ στο απόσπασμα απ’ όπου εμπνέεται τον τίτλο η συγγραφέας, «είναι σαν τον Αργοναύτη που ανακαινίζει το πλοίο του κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, χωρίς να του αλλάξει όνομα.»
Αυτή η «ανακαίνιση» που υφίστανται οι «Αργοναύτες» Μaggie Nelson και --ο διεμφυλικός σύντροφός της-- Harry Dodger στο ταξίδι της συνάντησης, του έρωτα και της συμβίωσής τους αποτελεί και τον άξονα του βιβλίου.
Οι αλλαγές που υφιστάμεθα στις σχέσεις με όσους αγαπάμε και μέσα από καθοριστικές ανθρώπινες εμπειρίες όπως οι εξαρτήσεις, η μητρότητα ή η αλλαγή φύλου, συζητιούνται με μια συναρπαστική, σχεδόν ποιητική αμεσότητα, χωρίς όμως να υστερούν σε βαρύτητα και επιστημονική οξύτητα. Επιτυγχάνεται έτσι ανάμεσα στο αυτοβιογραφικό και το ακαδημαϊκό μια ευελιξία χαρακτηριστική της νέας δυναμικής γυναικείας γραφής και σκέψης, που συναντάμε στο ρίζωμα των Kathy Acker, Chris Krauss και Olivia Laing-μεταξύ άλλων.
Οι εξομολογήσεις της Nelson δεν είναι εύκολες. Άλλοτε δημιουργούν μια αίσθηση παραβίασης και άλλοτε σε φέρνουν απέναντι σε οικουμενικές αλλά αποσταθεροποιητικές αλήθειες όπως η ετεροκανονικότητα της γλώσσας ή το “roller coaster” της συγκρότησης ταυτότητας. Αντλώντας υλικό από διανοητές όπως ο Winnicot, ο Deleuze, η Butler ή η Sedgwick, μας εισάγει στους προσωπικούς της προβληματισμούς, υποδεικνύοντας όμως ταυτόχρονα αμφισημίες και εξόδους διαφυγής. Κι ίσως από τα πιο γοητευτικά χαρακτηριστικά του βιβλίου να είναι αυτή η συνύπαρξη της οξύτητας της παρατήρησης και της απαλότητας στην προσέγγιση.
Τελικά πόσο περισσότερο queer είναι οι queer από τον καθένα; Με αυτό το ερώτημα μένει κανείς τελειώνοντας το βιβλίο. Η Maggie γνωρίζει και ερωτεύεται μια γυναίκα η οποία στην πορεία της σχέσης τους παύει να αυτοχαρακτηρίζεται έτσι. Ο έρωτας όμως είναι πάντα εκεί, δεν αποδυναμώνεται από φύλα, χαρακτηρισμούς ή πιστοποιητικά. Η Αργώ δεν αλλάζει όνομα.
Οι Αργοναύτες είναι ένα βιβλίο σημαντικό γιατί καλλιεργεί ελπιδοφόρα το έδαφος για μια ανοιχτή συζήτηση πάνω στις ανθρώπινες σχέσεις, την οικογένεια, την αγάπη και το φύλο ως έννοιες ρευστές και εύπλαστες, πέραν αντωνυμιών και κυρίως ενοχών.